Değerli Üyelerimiz,
2017 yılında göreve başlayan Yönetim Kurulumuzla birlikte, TTYD’yi temsilen yalnızca bugünü değil, geleceği de birlikte inşa etme sorumluluğunu üstlendik. Turizmi sadece konaklama yatırımlarıyla sınırlı görmedik Havayolu, liman, gastronomi, kültür gibi çok sayıda sektörü içeren çok boyutlu bir ekosistem olarak ele alan bir anlayışı benimsedik.
2025 yılına geldiğimizde, sekiz yıllık bu yolculukta turizm yatırımlarını kalkınma vizyonunun taşıyıcısı olarak konumlandırdığımızı gururla söyleyebiliriz.
Şimdi sizlerle birlikte, geçtiğimiz sekiz yıla dair kısa bir ufuk turuna çıkmak isterim.
Göreve başladığımızda temel amacımız:
- Türkiye’deki turizm yatırımlarını daha öngörülebilir ve sürdürülebilir bir zemine oturtmak;
- mevcut yatırımcılarımızın önünü açmak ve
- yeni yatırımların ülkemize yönelmesini sağlayacak uygun bir iklim oluşturmaktı.
Bu amaçla, Başbakanlık Müsteşarlığı tarafından görevlendirilen bir ekiple birlikte sektörün kısa, orta ve uzun vadeli ihtiyaçlarını gözeten bütüncül bir yol haritası hazırladık ve dönemin Müsteşar Yardımcısı Sayın Fuat Oktay ile paylaştık.
Bu yol haritasında ilk ve en somut adım, yatırımcıların uzun süredir beklediği kamu tahsisli alanlara ilişkin düzenlemeler oldu. Tahsis sürelerinin 49 yıla çıkarılması ve yatırım teşviklerinde %25’e varan indirimlerin sağlanmasıyla önemli bir eşik aşıldı. Bunların ardından dönemin Turizm Bakanının talimatları ile TTYD Başkanı olarak 3. Turizm Şûrası’nda “Yatırım, Teşvik ve Finans Komisyonu”nu Başkanlığı ile görevlendirildik. Sektörün duayenleriyle hazırlanan Komisyon Raporu bugün hâlâ geçerliliğini korumaktadır.
Bu çalışmalar neticesinde turizm sektörünün yeni bir vizyona ihtiyacı olduğunu değerlendirerek TÜSİAD iş birliğiyle “Turizmde Dönüşüm Senaryoları” projesini başlattık ve 2020 yılında kamuoyuyla paylaştık.
2033 perspektifiyle hazırladığımız bu vizyon belgesinde;
- Türkiye’nin turizm gelirlerini sürdürülebilir biçimde artıracak,
- kişi başına düşen harcamayı yukarı çekecek ve
- yatırım çeşitliliğini güçlendirecek bütüncül bir yaklaşım sunduk.
Bu çalışmada, TTYD’nin geçmiş dönemlerde de öncülük etmiş olduğu üzere hedefimizi belirledik: 2033 yılında yıllık 135 milyar dolar turizm geliri. Bu hedefe giden yolda atılması gereken tüm adımları da açıkça tanımladık.
Bu vizyonun hayata geçebilmesi için dönüşümün; güçlü finansal enstrümanlar, yenilikçi yatırım modelleri ve uzun vadeli bir stratejiyle yürütülmesi gerektiğine inanıyoruz. Özellikle krediye erişim alanında yaşanan daralma, sektörde büyüme ve dönüşümü zorlaştırıyor. 2019 yılında turizm sektörünün BDDK verilerine göre 19,5 milyar dolar seviyesindeki kredi hacmi, 2025 yılı itibarıyla 13,7 milyar dolara gerilemiş durumda. Turizmin rekabetçi konumunu koruyabilmek için işletme sermayesinin desteklenmesi ve yatırımlar için finansal olanakların güçlendirilmesinin büyük önem taşıdığını düşünüyoruz.
Bu kapsamda TTYD olarak, sektörde ilk kez turizme özel bir finansman raporu hazırladık. Türkiye ekonomisine yön vermiş değerli büyüklerimiz Naci Başerdem, Engin Akçakoca, Tayfun Bayazıt ve Yavuz Canevi’nin kıymetli katkıları ve yönlendirmeleriyle, Ernst & Young Parthenon iş birliğinde hayata geçirdiğimiz “Turizm Sektörünün Finansal Yeniden Yapılandırılması” raporunu, devletin en üst düzeyindeki karar alıcılarla paylaştık. Raporumuzda turizm yatırımlarının ihtiyaç duyduğu yapısal düzenlemelere ilişkin somut veriler ve öneriler sunduk. Önerilerimiz kriz yönetimi ile sınırlı kalmadı; turizm yatırımlarının uzun vadeli dayanıklılığını destekleyecek finansal araçlara zemin oluşturdu.
2023 ve 2024 yıllarında Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası iş birliğiyle düzenlediğimiz toplantılarda sektör temsilcilerini bir araya getirerek; yatırım, proje finansmanı ve işletme sermayesi ihtiyaçlarına yanıt verecek yeni nesil modelleri tartışmaya açtık. Amacımız; mevsimsellikten kaynaklanan nakit dengesizliklerini azaltmak ve yüksek katma değerli yatırımların önünü açacak çözümleri birlikte üretmekti.
Bu süreci bir adım daha ileri taşıyarak, 2024 yılında Sermaye Piyasası Kurulu Başkanımızın katılımıyla Turizm Yatırım Forumu kapsamında ikinci yuvarlak masa toplantımızı gerçekleştirdik. Burada, sermaye piyasalarının turizm yatırımlarıyla doğrudan ilişki kurmasını sağlayacak mekanizmalar, sürdürülebilir finansman yapıları ve sektöre özel yatırım enstrümanları kapsamlı şekilde ele alındı.
Bu deneyimler, bize aynı zamanda güçlü, dayanıklı ve iş birliğine dayalı bir kurumsal yapıyı da sürekli kılmamız gerektiğini gösterdi. Bu doğrultuda, 2018 yılında sektör kuruluşlarının ortak iradesiyle ve dönemin Turizm Bakanı Sayın Numan Kurtulmuş’un destekleriyle Turizm İstişare Kurulu’nun (TİK), yeniden işlerlik kazanmasını sağladık. TİK; TTYD, TÜRSAB, TÜROFED, TÜROB, THY, TÖSHİD, TUREB, DTB ve TURYİD gibi sektörün önde gelen kuruluşlarını aynı masa etrafında buluşturarak, turizm ekosisteminin tamamını kapsayan kurumsal bir istişare ve eşgüdüm mekanizması oluşturmuştur. Kurul aynı zamanda kriz anlarında hızlı ve etkili refleks verebilen bir yapı olarak da sektörün gücünü pekiştirmiştir. Özellikle pandemi sürecinde kısa çalışma ödeneği, vergi ve SGK prim borçlarının ertelenmesi gibi taleplerimizin karşılık bulmasında, TİK çatısı altında yürüttüğümüz yoğun kamu diplomasisinin etkili olduğunu belirtmek isterim.
Uluslararası alanda da Türkiye’nin turizmdeki yatırım vizyonunu daha görünür kılmak ve ülkemizi küresel yatırımcılarla buluşturmak amacıyla yoğun bir çalışma yürüttük. International Hospitality Investment Forum, ITB Berlin, MIPIM Cannes Gayrımenkul Fuarı, Future Hospitality Summit Suudi Arabistan ve Future Hospitality Summit Dubai gibi küresel yatırım ve turizm platformlarında ülkemizi temsil ettik. Suudi Arabistan ve Katar gibi yatırım açısından yükselen aktörlerle temaslarımızı derinleştirdik. 2021 yılında, Katar Oteller Birliği Başkanı Şeyh Faisal Bin Qassim Al-Than’ın katılımıyla, TTYD ve Katar Oteller Birliği yönetim kurulları arasında çevrimiçi bir toplantı gerçekleştirdik. 2023 yılında ise, Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid Al-Falih ve Turizm Bakanı Ahmed Al-Khateeb ile düzenlediğimiz yuvarlak masa toplantısında, karşılıklı iş birliği ve yatırım potansiyellerini ele aldık.
Bu vizyonun önemli yapı taşlarından biri de Turizm Yatırım Forumu oldu. Bu yapıyı kurgularken, küresel ölçekte örnek alınan IHIF Berlin’den ilham aldık. Türkiye’nin de benzer bir uluslararası yatırım platformuna sahip olması gerektiğine inanarak 1980’lerde başlatılmış olan bu Forumu yeniden hayata geçirdik.- 2020 yılında 450 kişinin katılımıyla yeniden başlattığımız bu platform, sizlerin de güçlü desteğiyle kısa sürede gelişti ve iki güne yayılan, çok paydaşlı bir yapıya dönüştü. TIF, yalnızca yatırımcıları ve karar vericileri değil; aynı zamanda fikir önderlerini, kamu temsilcilerini ve sektör profesyonellerini de bir araya getirerek bir düşünce platformu hâline geldi.
2024 yılında düzenlediğimiz Forum, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek’in katılımıyla; Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) iş birliğinde gerçekleşti. 1210 katılımcı, 30 panel, 90 konuşmacı ve 28 milyonu aşan medya erişimiyle yalnızca bir etkinlik değil, Türkiye’nin yatırım iklimini dünyaya anlatan stratejik bir vitrin işlevi gördü.
TIF 2024’ün açılış konuşmaları; Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı İbrahim Ömer Gönül, T.C. Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan, T.C. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Ahmet Burak Dağlıoğlu ve İstanbul Valisi Davut Gül tarafından gerçekleştirildi. TÜİK Başkan Yardımcısı Abdullah Yüksel ve Özelleştirme İdaresi Başkan Yardımcısı Murat İbrahim Çelebi’nin de sunumlarıyla yer aldığı etkinlik, kamu ve özel sektör arasında bilgi ve deneyim paylaşımına dayalı güçlü bir etkileşim zemini oluşturdu. Bu yıl, Kasım ayında yine iki gün süresince gerçekleştireceğimiz TIF 2025’te de sizleri aramızda görmekten büyük mutluluk duyacağız.
Geçtiğimiz yıllar boyunca yalnızca yeni projelere imza atmakla kalmadık; Derneğimizin hafızasını yaşatmak ve geçmişten gelen emeği onurlandırmak adına da anlamlı adımlar attık.
2019 yılında, TTYD’nin 30. kuruluş yıl dönümünü Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla üyelerimizle birlikte düzenlediğimiz özel bir gecede kutladık.Bu anlamlı gecede, Türk turizmini ilk günden itibaren inşa eden seksen duayen yatırımcıya, sektöre sundukları kıymetli katkılar nedeniyle özel ödüller takdim ettik. Hem geçmişle bağ kuran hem de kurumsal devamlılık ilkemizi pekiştiren bu buluşma, Derneğimizin değerlerini ve vizyonunu geleceğe taşıma iradesinin güçlü bir ifadesi oldu.
Turizm yatırımlarının toplumun tüm kesimlerinde daha iyi anlaşılabilmesi, desteklenmesi ve sahiplenilmesi amacıyla medya ilişkilerine özel önem verdik. 2019 yılında NTV ile hayata geçirdiğimiz “Turizmde Dönüşüm” program serisi, sekiz bölüm boyunca turizmin geleceğini, yapısal dönüşüm ihtiyacını ve yatırım perspektifini geniş kitlelerle buluşturdu. 14 Aralık 2018’de Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy ile birlikte başlattığımız Turizmde Dönüşüm serisi, marinalar, kruvaziyer, kongre turizmi, turizmde markalaşma, erken rezervasyon temaları ile devam etti. 2024 yılında ise yine A para’da benzer bir televizyon serisi gerçekleştirerek sektördeki güncel gelişmeleri ve yatırım fırsatlarını kamuoyunun gündemine taşıdık.
Sekiz yıllık bu yolculukta, yalnızca somut projeler üretmekle kalmadık; bu projelerden edindiğimiz deneyimlerle, sektörün geleceğine yön verecek kamu politikalarının şekillenmesine de katkı sunduk. Başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere, Cumhurbaşkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere birçok kurumla düzenli diyalog mekanizmaları kurduk. Teknik sunumlar, raporlar ve yasa hazırlıklarına katkıda bulunduk. Tahsis sürelerinden teşvik sistemlerine, ihracat desteklerinden sermaye piyasası düzenlemelerine kadar birçok alanda mevzuat hazırlık süreçlerine pek çok alanda turizm yatırımlarının daha sağlıklı bir mevzuat ve altyapıya kavuşması yönünde çalıştık.
Bu duygu ve düşüncelerle, Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği olarak, bizlere her zaman destek olan ve çalışmalarımızı yönlendiren Yönetim Kurulu üyelerimize en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Vizyonumuzu her adımda paylaşarak, sektörümüze değerli katkılarda bulunan tüm üyelerimize ve çalışmalarımızı başarıyla yürüten Genel Sekreterimiz, Genel Sekreterlik personelimiz ve danışmanlarımıza da içtenlikle teşekkür ederim. Ayrıca, Derneğimizin stratejik vizyonuna katkı sağlayan Yüksek Danışma Kurulu üyelerimize, sektörün gelişimine dair görüş ve önerileriyle yol gösterici olan Denetim Kurulu, Disiplin Kurulu ve diğer tüm kurul ve komitelerimizin kıymetli üyelerine de teşekkürlerimi sunarım.
Sayın Cumhurbaşkanımıza, tekrar turizmi stratejik sektör olarak tanımlayarak sektörümüze duyduğu güven ve verdiği destek için şükranlarımızı arz ederiz. Aynı şekilde, Bakanlar Kurulu’na ve sektörümüzü her zaman güçlü biçimde temsil eden Kültür ve Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy’a; çözüm odaklı yaklaşımı ve iş birliğine açık tutumuyla her aşamada yanımızda olan Bakan Yardımcımız Sayın Nadir Alpaslan’a; sürecin tüm aşamalarında bizlerle etkin ve yapıcı bir diyalog sürdüren Bakanlık bürokratlarına da içten teşekkürlerimizi sunarız.
TTYD ve üyeleri olarak kamu-özel sektör iş birliği kapsamında birlikte çalışmaya devam ederek, turizmde ileriye dönük nice başarılara daha imza atacağımıza gönülden inanıyorum.